زبان برنامه نویسی PHP چیست؟

PHP  را باید یک شاهراه برای ورود به دنیای برنامه نویسی در نظر گرفت. احتمالا شما هم به دنیای برنامه نویسی و برنامه نویس شدن علاقه مند هستید که به دنبال آشنایی با زبان PHP هستید. جای درستی آمده اید؛ چرا که قرار است در این مقاله به صورت مفصل در مورد زبان برنامه نویسی PHP صحبت کنیم و تمامی جزئیات مربوط به این زبان برنامه نویسی جذاب را در اختیار شما قرار دهیم. پس همراهمان باشید و این مقاله جامع را از دست ندهید.

PHP یک زبان سطح بالا، مفسری و سمت سرور است که امکانات و قابلیت های زیادی را در اختیار برنامه نویسان قرار داده است و به همین دلیل، یک زبان برنامه نویسی محبوب به شمار می رود.

داستان تاریخی کوتاه زبان برنامه نویسی PHP

راسموس لِردورف (Rasmus Lerdorf) کسی بود که PHP را خلق کرد. همه چیز از یک روز خاص در سال 1994 در دانمارک شروع شد؛ زمانی که راسموس لِردورف برای مدیریت کردن یک سری کارهای شخصی خودش، اسکریپتی با زبان perl نوشت که  از استاندارد Common Gateway Interface تبعیت می کردند. او با این اسکریپت شروع کردن به محسابه و ذخیره آمار افرادی که رزومه او را مطالعه می کردند. این کار لردورف برای بسیاری از افراد جذاب بود و توجهشان را جلب کرد و به همین دلیل از اون خواستند که این اسکریپت دوست داشتنی را برای آنان نیز ارسال کنند. لردوف نام اسکریپت خودش را PHP گذاشت که مخفف عبارت Personal Home Page است و این سرآغازی برای شروع PHP بود.

PHP چه کاری انجام می دهد؟

شما به کمک این زبان برنامه می توانید صفحات وب داینامیک ایجاد کنید. اما صفحات داینامیک چیست؟

فرض کنید که قصد دارید یک محتوای آموزشی بنویسید و در سایتتان منتشر کنید. دو روش برای قراردادن این محتوای آموزشی در سایتتان دارید. روش اول به این صورت است که شما وارد قسمت کدهای html  سایتتان می شوید و محتوای خودتان را در کدهای html  به صورت دستی وارد می کنید که این روش استاتیک نام دارد که اصطلاح آن صفحه وب استاتیک است.

در روش دوم محتوای آموزشی را به پایگاه داده یا دیتابیس وارد کنید و بعد از یک زبان برنامه نویسی مانند PHP استفاده می کنید و می توان محتوا را از دیتابیس خواند و به کاربر نشان داد. زمانی که اطلاعات از پایگاه داده نشان داده می شود و خوانده می شود، صفحه شما به یک صفحه داینامیک تبدیل می شود.

(MySQL یکی از پایگاه های داده ای است که  PHP داستان ما قادر به همکاری با آن است. به عبارت دیگر شما می توانید از PHP استفاده کنید و به پایگاه داده MySQL متصل شوید و اطلاعات را در آن وارد کنید و اطلاعات وارد شده قبلی را بخوانید و در سایتتان نشان دهید.)

کاربرد دیگری که برای PHP می توانیم معرفی کنیم، این است که شما می توانید با کمک این زبان برنامه نویسی، سایت ها و برنامه های قدرتمندی را برنامه نویسی کنید. اما این زبان برای پشت صحنه است! منظورمان از پشت صحنه این است که PHP این امکان را ندارد که به کمک آن ظاهر سایت را تغییر دهید؛ اما می توانید اطلاعات را از پایگاه داده بگیرید و به کاربر نشان دهید.

زبان PHP با فرم های html رابطه برقرار می کند و اطلاعاتی که از سمت کاربران در فرم ها وارد می شود را پردازش می کند و کارهای موردنظر شما را روی آن ها انجام می دهد.

به کمک زبان PHP شما امکان کار با Cookie ها و Session را خواهید داشت.

به کمک این زبان برنامه نویسی می توانید حتی فایل هایی با فرمت های txt, pdf, jpg را تولید و ویرایش کنید.

قابلیت دیگری که با زبان PHP در اختیار خواهید داشت، این است که می توانید اطلاعات حساس را رمزنگاری کنید.

البته کتابخانه های مختف PHP امکانات مختلفی را در اختیارتان قرار می دهند.

زبان برنامه نویسی PHP چه مزایایی دارد؟

احتمالا شما هم میپرسید که کار کردن با PHP چه مزایایی می تواند داشته باشد و چه دلیلی وجود دارد که بخواهیم با این زبان کار کنیم؟ برای همین در این قسمت مزایای زبان برنامه نویسی PHP را بررسی می کنیم.

این زبان برنامه نویسی سمت سرور، قابلیت اجرا بر روی سیستم عامل های مختلف مانند ویندوز و لینوکس و مکینتاش و … دارد که می توانیم آن را یکی از بزرگ ترین مزیت های PHP به حساب آوریم.

مزیت دوم دیگری که PHP دارد، این است که با سرور هایی مانند آپاچی و IIS که امروزه استفاده می شوند، سازگار است.

PHP قادر است که پایگاه های داده و دیتابیس های مختلف را ساپورت کند و با آن ها کار کند.

مزیت دیگری که می توانیم به آن اشاره کنیم، این است که رایگان و منبع باز است و بدون هیچ هزینه ای می توانید آن را از سایت PHP .net آن دانلود کنید.

تجربه کار کردن با PHP لذت بخش است؛ چرا که ساده است و برای برنامه نویسی با آن تنظیمات خاصی نیا ز نیست، بلکه به یک سرور یا  شبیه ساز سرور نیاز است که بتوانید کدهای خودتان را اجرا کنید و نتیجه کار را مشاهده کنید.

بررسی سایت هایی که به کمک PHP ساخته شده اند

احتمالا برای شما هم جالب باشد که بدانید کدام سایت ها با زبان برنامه نویسی PHP ساخته شده اند.

دیجی کالا و آپارات از نمونه سایت های معروف ایرانی هستند که با زبان PHP نوشته شده اند.

(دیجی کالا قبلا از زبان ASP.NET استفاده می‌ کرد که در حال حاضر سیستمشان را به PHP تغییر داده اند.)

یاهو، فیس بوک، ویکی پدیا، تامبلر، سیستم مدیریت محتوای وردپرس از جمله سایت های خارجی هستند که با استفاده از زبان برنامه نویسی PHP نوشته شده اند.

نسخه های مختلف PHP

PHP از زمانی که خلق شد، دچار تغییرات زیادی شده است که با نسخه اولیه آن تفاوت زیادی دارد و ما در این جا نسخه های مختلف PHP را بررسی می کنیم که دانستن آن خالی از لطف نیست.

PHP 3.4

لردورف در سال 1997 بود که شروع کردن به ارتقا دادن زبان PHP و نسخه دوم آن را خلق کرد. نسخه دوم موفق شد توجه بسیاری از توسعه دهندگان را به خودش جلب کند. موتور پردازشی PHP بازنویسی شد و در سال 1998 این بازنویسی به پایان رسید و در نهایت نسخه سوم PHP عرضه شد و در اختیار دیگر کاربران قرار گرفت.

پس از عرضه نسخه سوم، قرار شد که به PHP مفهوم جدیدی بدهند و برای همین دو حرف میانی PHP که HP بود را مخفف عبارت Hypertext Preprocessor در نظر گرفتند که به معنای این است که PHP پیش از آن که اطلاعات و داده ها را به صورت HTML به کاربران نشان دهد، آن ها را پردازش می کند و بعد در قالب HTML نشان می دهد. منظور از Hypertext که ترجمه آن ابر متن یا متن های بزرگ و طولانی است که ممکن است در آن تصویر، جدول و … به کار رفته باشد؛ به عبارت دیگر همان فایل HTML است که کاربر آن را به صورت صفحات وب می بیند.

نسخه PHP 4

PHP چنان محبوب و همه گیر شده بود که روز به روز تعداد توسعه دهندگان بخش های مختلف آن بیشتر می شد و کم کم PHP به یک پروژه اپن سورس یا همان متن باز تبدیل شد.

اما نسخه بعدی PHP چگونه توسط توسعه دهندگان شکل گرفت؟  در سال 2000 فردی به نام Zeev Suraski و همکارش که Andi Gutmans نام داشت، شرکتی به نام Zend تاسیس کردند و به همراه یک تیم توسعه دهنده حرفه ای، شروع کردند به ایجاد تغییرات اساسی در زبان برنامه نویسی PHP .

بازنویسی هایی که صورت گرفت، تغییرات زیادی را بر جای گذاشت که هسته آن zend engine نام گرفت و نسخه 4 زبان PHP ارائه شد.

نسخه PHP 5

4 سال بعد از منتشر شدن نسخه PHP 4، نسخه جدیدی از PHP ارائه شد که تغییرات اساسی مانند پشتیبانی کدنویسی شی گرا و بهبود ارتباط با پایگاه داده در آن اعمال شد که می توان آن را یک نقطه عطف در دنیای برنامه نویسی دانست. در نسخه PHP 5 قابلیت ها و امکاناتی که اضافه شدند که فرایند کدنویسی برای برنامه نویسان لذت بخش تر شد.

نسخه PHP 6

PHP مدام در حال پوست اندازی بود و نسخه های مختلفی از آن عرضه می شدند؛ نسخه PHP 6 با این هدف به وجود آمد که بتواند از Unicode پشتیبانی کند و نیز قادر باشد که از کاراکتر های تمام زبان های دنیا پشتیبانی کند، اما این قابلیت شکست خورد و توسعه این نسخه متوقف شد.

نسخه PHP 7

پوسته اندازی های متعدد PHP کم کم آن را شبیه به یک زبان برنامه نویسی بالغ می کرد. نسخه هفت PHP که در سال 2015 عرضه شد، تغییراتی داشت که آن را بسیار متمایز می کرد. از جمله تغییراتی که در نسخه هفتم PHP شاهد بودیم، بهتر شدن عملکرد، کاهش میزان استفاده از حافظه تا حدود 50 درصد و افزایش سرعت آن بود.

نسخه PHP 8

در آذر ماه سال 1399 بود که نسخه جدیدی از زبان برنامه نویسی PHP عرضه شد که در آن قابلیتی به نام jit قرار داده شده بود. این قابلیت به این معنی است که برنامه هایی که نوشته شده اند، در عین پردازش اجرا می شوند و این موضوع سبب می شود که سرعت این زبان برنامه نویسی بیشتر شود و استفاده از ریسورس ها و منابع کاهش پیدا کند؛ البته این ها تنها تعدادی از ویژگی هایی این نسخه است که اشاره کردیم.

زبان برنامه نویسی مفسری چیست؟

زبان مفسری و زبان کامپایلری اصلی ترین کاری که انجام می دهند، ترجمه و پردازش است که هر کدام به شیوه های مختلف این کار را انجام می دهند؛ اما نحوه عملکرد هرکدام متفاوت است و مزایا و معایب خاص خودشان را دارند.

در زبان های مفسری سورس کد ها به صورت یکباره پردازش، ترجمه و اجرا (یا همان کامپایل) نمی شوند و هر خط از کد به وسیله برنامه های تفسیر کننده به صورت خط به خط بررسی و تفسیر می شوند و به اجرا در می آیند.

تصور کنید که سرور کدی در 30 خط نوشته شده است. زبان مفسری ابتدا خط اول را دریافت می کند و به زبان ماشین ترجمه می کند و اگر آن خط بدون خطا اجرا شده باشد، به سراغ خط بعدی می رود و مقدار متغیر را ذخیره می کند. این فرایند به صورت خط به خط انجام می شود تا تمام سورس کد های نوشته شده ترجمه و اجرا شوند.

زبان برنامه نویسی کامپایلری

در زبان های کامپایلری سورس کد ها به صورت یکجا کامپایل (پردازش، ترجمه و اجرا)می شوند و بعد خروجی این کامپایل ها یک نرم افزار مستقل است که در اختیار کاربران قرار می گیرد.

زبان کامپایلر کد هایی که کاربر آن ها را نوشته است را پس از تست کردن، به کدهای فشرده و قابل فهمی برای سیستم تبدیل می کند که به صورت سریع اجرا می شوند. در  روش کامپایلری اگر سورس کدی در 30 خط نوشته شده باشد، تمامی کدهای آن به صورت یکجا دریافت و ترجمه می شوند و در نهایت خروجی در اختیار کاربر قرار می گیرد.

برای اجرا کردن خروجی زبان های کامپایلری دیگر نیاز نیست دوباره عملیات کامپایل شدن اجرا شود. یکی از خروجی های زبان های کامپایلری فایل هایی با پسوند exe است که احتمالا بسیار دیده اید.

اگر بخواهیم زبان های مفسری و کامپایلری را مقایسه کنیم، باید بگوییم که سرعت در زبان های کامپایلری نسبت به زبان های مفسری بیشتر است، اما دیباگ و خطایابی در زبان های مفسری راحت تر از زبان های کامپایلری است.

زبان PHP یک زبان مفسری است که کدها را ترجمه و اجرا می کند؛ هرچند سرعت آن نسبت به زبان های کامپایلری کندتر است، اما همانطور که گفته شد دیباگ کردن و خطایابی در آن آسان تر است. محصول نهایی زبان های مفسری مانند PHP برعکس زبان های کامپایلری یک خروجی ارائه می کند که سورس کد نوشته شده است.

زبان های سمت سرور و زبان های سمت کاربر چه تفاوتی دارند؟

منظور از زبان هایی که سمت کاربر هستند (client-side)، این است که در مرورگر کاربر پردازش و اجرا می شوند. یکی از زبان هایی که سمت کاربر است، جاوا اسکریپت است. از آنجایی که این زبان ها در سیستم کاربران پردازش می شوند، به همین دلیل نوع سخت افزار کاربر و سیستمش می تواند در سرعت اجرای آن ها موثر باشد.

PHP در سرور پردازش و اجرا می شود و خروجی آن است که به کاربر ارسال می شود و به همین دلیل PHP یک زبان سمت سرور است؛ برای برقراری ارتباط میان کاربر و سرور نیاز به یک نرم افزار واسط است که به آن وب سرور گفته می شود.

زبان های سطح بالا و سطح پایین چه تفاوت هایی دارند؟

دو نوع زبان سطح بالا و سطح پایین داریم که PHP یک زبان سطح بالا محسوب می شود. احتمالا این سوال برایتان ایجاد شده است که این دو زبان چه تفاوتی باهم دارند و چرا PHP یک زبان برنامه نویسی سطح بالا محسوب می شود؟

زبان های برنامه نویسی سطح پایین، زبان هایی هستند که به زبان ماشینی صفر و یک نزدیک هستند و به صورت مستقیم با پردازنده ارتباط دارند. یکی از این زبان ها، زبان اسمبلی است. برای برنامه نویسان درک کردن و یادگرفتن زبان های سطح پایین برای برنامه نویسان سخت بود؛ چرا که به زبان ماشین بود و به همین دلیل به زبانی نیاز داشتندکه به زبان گفتار (انگلیسی) نزدیک باشد و بتوانند آن را راحت تر درک کنند و یاد بگیرند و به همین دلیل زبان های سطح بالا را طراحی کردند.

در زبان های برنامه نویسی شما دیگر نیازی به این ندارید که بدانید نحوه اجرای دستورات شما چگونه است، بلکه کافی است تمرکز خودتان را بر کدنویسی متمرکز کنید. البته زمانی که از PHP برای نوشتن نرم افزاری استفاده می کنید، نرم افزار به صورت خودکار دستورات نوشته شده را به زبان های ماشینی یا سطح پایین ترجمه می کند تا سیستم بتواند آن ها را اجرا کند.

با رقبای PHP آشنا شوید

این که تصور کنیم PHP تنها زبان برنامه نویسی سمت سرور است، کمی خنده دار به نظر می رسد! PHP هرگز تنها نبوده است، بلکه همیشه رقبایی داشته است. یکی از رقبایی که داشته است، ASP.NET است که حتی بین برنامه نویسان این دو، همیشه رقابت و بحث وجود داشته است.

از رقبای دیگر PHP می توان به JSP، ColdFusion, Perl اشاره کرد.

می خواهم PHP یاد بگیرم، چه پیش نیازهایی لازم است؟

آشنایی با طراحی وب به کمک HTML و CSS می تواند به یادگیری بهتر PHP کمک کند. برای آن که بتوانید کد های PHP را بنویسید و تست کنید، نیاز به سرور دارید. البته نیاز نیست که حتما سرور اختصاصی خریداری کنید و هزینه زیادی کنید؛ با خرید سرور مجازی هم می توانید PHP را شروع کنید.

اگر در مورد سرور مجازی اطلاعات زیادی ندارید، می توانید مقاله ما را در مورد سرور مجازی چیست مطالعه کنید.

شما می توانید به کمک نرم افزار Wampserver، سیستم خودتان را به سرور شبیه سازی کنید و به صورت لوکال PHP کار کنید و بعد آن را به سرور انتقال دهید تا سرعتتان بالاتر رود.

اگر می خواهید بیشتر در مورد ومپ سرور بدانید، مقاله ومپ سرور (WampServer) چیست ما را مطالعه کنید تا سوالی برایتان نماند.

برای تهیه سرور مجازی می توانید به صفحه خرید سرور مجازی ما سر بزنید.

سخن آخر

در این مقاله در مورد زبان برنامه نویسی PHP صحبت کردیم و تمامی مواردی که برای آشنایی با این زبان نیاز بود، در اختیار شما قرار دادیم. در صورتی که دوست دارید زبان PHP را یاد بگیرید و وارد بازار کار شوید، توصیه ما این است که درنگ نکنید، چرا حوزه برنامه نویسی PHP بازار کار خوبی دارد و می توانید با کسب تخصص و تجربه، در این زمینه موفق شوید.