آشنایی با مفاهیم Git – Github – Gitlab در برنامه نویسی
Git یک سیستم کنترل نسخه (VCS) رایگان و متن باز است که با ارائه امکانات و ویژگی های عالی به یک ابزار خلاق و قدرتمند برای توسعه دهندگان تبدیل شده است. بررسی هر گونه تغییر و بروزرسانی مرتبط با کدها و فایل ها باعث می شود که همکاری کاربران مختلف و اشتراک گذاری فایل ها، راحت تر و البته سریع تر پیش برود.
گیت نرم افزاری است که به برنامه نویسان امکان ایجاد تغییر و آپدیت های مرتبط با کدها را برای فراهم می کند و کمک می کند که برنامه نویسان امکان همکاری راحت تری داشته باشند و بتوانند بدون دردسر فایل هایشان را به اشتراک بگذارند.
پیگیری تغییرات مربوط به کد و اشکال یابی مربوط به آن با یک ترفند پیشرفته تر، ایده اصلی این سیستم است. ما در این مقاله، با آموزش Git در برنامه نویسی هر آنچه که باید در مورد Git، Github و GitLab بدانید را ارائه می دهیم که مطمئناً با مطالعه این مفاهیم، اطلاعات دقیق تر و مفیدتری در مورد کاربرد این پلتفرم کسب خواهید کرد؛ پس این مقاله را از دست ندهید.
با کنترل نسخه آشنا شوید
برای شروع بهتر است با کنترل نسخه آشنا شوید.
آشنایی با سیستم کنترل نسخه باعث می شود که مشکلی در زمینه درک اهمیت و کاربرد گیت در برنامه نویسی نداشته باشید.
کنترل نسخه به توسعه دهندگان کمک می کند تغییرات کد پروژه نرم افزاری خود را ردیابی و مدیریت کنند.
شاخه بندی و ادغام کدهای مربوط به پروژه به کمک این سیستم باعث می شود مراحل ایجاد تغییر در هر بخش از کد بدون تاثیر بر روی بخش های دیگر پروژه، پیش برود.
هنگامی که یک توسعه دهنده، بخشی از کد خود را تغییر و بروز می کند می تواند آن کد را دوباره در سورس کد اصلی ادغام کند و مراحل بعدی کار طی شود.
البته، همه این تغییرات قابل ردیابی و در صورت لزوم، قابل بازگردانی نیز هستند.
Git چیست و چه کار می کند؟
امروزه، Git پرکاربردترین سیستم کنترل نسخه مدرن در جهان است که برای اولین بار در سال 2005 توسط لینوس توروالدز توسعه پیدا کرد.
کاربر با بهره مندی از معماری توزیع شده گیت، یک کپی از کد را به عنوان repository مخصوص خود در اختیار دارد که به راحتی می تواند به تاریخچه کامل تغییرات فایل های خود دسترسی پیدا کند.
ویژگی هایی که Git دارد
از ویژگی ها عالی این پلتفرم می تواند به موارد زیر اشاره کرد:
کارایی
اعمال تغییرات جدید، شاخه بندی، ادغام و مقایسه کد فعلی با نسخه های گذشته با گیت بسیار بهینه تر و سریع تر اتفاق می افتد و همین باعث می شود که نقش گیت در برنامه نویسی بسیار پررنگ باشد. الگوریتم های پیاده سازی شده در Git از دانش عمیقی در مورد ویژگی های درخت های فایل کد و نحوه اصلاح آنها در طول زمان بهره می برد.
فرمت فایل های repository گیت برای فشرده سازی، ذخیره کامل محتوا و آبجکت های ورژن متادیتا از رمزگذاری دلتا استفاده می کند.
امنیت
امنیت محتوای فایل ها، ارتباط واقعی بین فایل ها و دایرکتوری ها، تگ ها، commit ها و همه آبجکت های مربوط به repository گیت با یک الگوریتم هش رمزنگاری امن به نام SHA1 فراهم می شود. این الگوریتم در برابر تغییرات تصادفی و مخرب، از کد و تاریخچه تغییرات محافظت می کند و قابل ردیابی بودن آنها را تضمین می کند.
انعطاف پذیری
یکی دیگر از مزایای استفاده از گیت در برنامه نویسی، طراحی انعطاف پذیر آن است. گیت از جنبه های مختلف مانند پشتیبانی از انواع مختلف workflow های توسعه غیرخطی، کارایی آن در پروژه های کوچک و بزرگ و سازگاری با سیستم ها و پروتکل های موجود، انعطاف پذیر است.
در حالت کلی، کارایی، امنیت و انعطاف پذیری بالای گیت در برنامه نویسی باعث شده است که اکثر تیم ها و توسعه دهندگان به آن نیاز پیدا کنند.
البته توجه داشته باشید که:
Git و GitHub دو اصطلاح متفاوت هستند. Git ابزاری برای کنترل نسخه است که در سال 2005 توسعه داده شد. در مقابل، GitHub شرکتی است که در سال 2008 تأسیس شد و ابزارهایی را می سازد که با git ادغام می شوند.
برای استفاده از گیت نیازی به GitHub ندارید، اما بدون استفاده از گیت نمی توانید از GitHub استفاده کنید. جایگزین های زیادی مانند GitLab برای GitHub وجود دارد. که در ادامه در مورد آنها نیز صحبت خواهیم کرد.
یک مثال ساده برای تاریخچه نسخه یک فایل
در واقع، شما به کمک گیت می توانید کد را بین چند کاربر همگام کنید. تصور کنید شما و دوستتان در یک پروژه همکاری می کنید و در حال ایجاد تغییرات بر روی یک فایل هستید. گیت تغییرات اعمال شده توسط شما و دوستتان را به طور جدا دریافت می کند و آنها در repository با نام “Master” ادغام می کند.
بنابراین با استفاده از گیت در برنامه نویسی می توانید اطمینان حاصل کنید که هر دوی شما روی جدیدترین نسخه repository کار می کنید. پس نیازی نیست که نگران ارسال فایل ها به همدیگر و کار کردن روی فایل های کپی از فایل اصلی باشید.
منظور از repository و Workflow چیست؟
repository چیزی جز مجموعه ای از سورس کد نیست؛ اما چهار عنصر اصلی گردش کار یا Workflow گیت به صورت زیر هستند:
اگر در Working Directory یک فایل را در نظر بگیرید، در کل سه حالت برای این فایل در نظر گرفته می شود:
- staged
فایل با تغییرات جدید، بروز شده است و آمادگی قرار گیری در local repository را دارد ولی هنوز این کار انجام نشده است.
- modified
فایل جدید هنوز در local repository ذخیره نشده است.
- Committed
فایل بروز با تغییرات جدید به طور کامل و امن در local repository ذخیره شده است.
git add. دستوری است که برای اضافه کردن یک فایل از Working Directory به بخش staging استفاده می شود.
- git commit
دستوری است که برای اضافه کردن همه فایل های موجود در بخش staging به local repository استفاده می شود.
- git push
دستوری است که برای اضافه کردن همه فایل های ذخیره شده در local repository به remote repository استفاده می شود. remote repository همان بخشی است که تمام فایل ها همراه با تغییرات برای هر شخصی که به این repository دسترسی دارد، قابل دسترسی است.
- git fetch
دستوری است که برای دریافت فایل ها از remote repository و قرار دادن آنها در local repository (نه Working Directory) استفاده می شود.
- git merge
دستوری است که برای دریافت فایل ها از local repository و قرار دادن آنها در Working Directory استفاده می شود.
- git pull
دستوری است که برای دریافت فایل ها از remote repository و قرار دادن مستقیم آن ها در Working Directory استفاده می شود. این دستور معادل دستور git fetch و git merge است.
GitHub چیست؟
GitHub یک منبع برنامه نویسی محبوب است که برای اشتراک گذاری کد استفاده می شود. در واقع، گیت هاب برای برنامه نویسان، حکم یک شبکه اجتماعی را دارد که بسیاری از شرکت ها و سازمان ها برای راحت سازی مدیریت پروژه و همکاری از آن استفاده می کنند.
گیت هاب یک سرویس میزبان Git repository که یک رابط گرافیکی مبتنی بر وب را ارائه می دهد. قرار دادن یک فایل کد یا پروژه در GitHub باعث افزایش سرعت و کیفیت توسعه و انتشار آن می شود.
برنامه نویسان در این پلتفرم به سورس کد های بسیاری از زبان های مختلف دسترسی دارند و می توانند از دستورات گیت در برنامه نویسی برای ایجاد و پیگیری تغییرات استفاده کنند.
چرا از GitHub استفاده کنیم؟
دلایلی که در این بخش به شما برای استفاده از GitHub می گوییم، شما را کاملا وسوسه می کند که پس از این از گیت هاب استفاده کنید.
1. مدیریت آسان پروژه
GitHub مکانی است که در آن، مدیران پروژه و توسعه دهندگان کنار هم قرار می گیرند تا با همکاری همدیگر، کارهای خود را هماهنگ، پیگیری و بروزرسانی کنند. این روند باعث می شود پروژه با شفافیت بیشتر و طبق برنامه پیش برود.
2. افزایش ایمنی پکیج ها
پکیج های مربوط به پروژه به صورت خصوصی، تیمی و عمومی قابل انتشار هستند. استفاده مجدد از بسته های موجود در این پلتفرم باعث افزایش سرعت و کیفیت کارها می شود.
3. مدیریت موثرتر کار تیمی
GitHub به توسعه دهندگان کمک می کند کار خود را به صورت هماهنگ و سازماندهی شده جلو ببرند. ابزارهایی مثل Issue و Pull Request Locking تمرکز بهتر روی کد را امکان پذیر می کنند.
4. بهبود کدنویسی
Pull requestها به سازمان ها کمک می کنند تا با بررسی بهتر، کدهای جدید را پیشنهاد و توسعه دهند. بحث در مورد هر گونه اقدام و پیشنهاد جدید قبل از تغییر سورس کد، باعث افزایش هماهنگی و کیفیت کار توسعه دهندگان می شود.
5. افزایش ایمنی کد
GitHub از ابزارهای اختصاصی برای شناسایی و تجزیه و تحلیل آسیب پذیری کدها استفاده می کند و همین ویژگی باعث می شود زنجیره تولید نرم افزار، از ابتدا تا انتها، امنیت بالایی داشته باشد.
6. هاستینگ آسان کد
همه کد ها و داکیومنت ها در یک مکان هستند. میلیون ها repository وجود دارد که در هاستینگ و انتشار کد به شما کمک می کنند.
اگر شما با خواندن این موارد عزم خود را جزم کردید که از گیت هاب استفاده کنید، پس نحوه شروع کار با گیت هاب را با دقت مطالعه کنید.
نحوه شروع کار با GitHub
کار با GitHub بسیار آسان است. برای شروع کافی است به سایت GitHub مراجعه کنید و یک حساب کاربری ایجاد کنید. سپس از نصب کامل Git بر روی سیستم خود اطمینان حاصل کنید.
بعد از آن، به CMD یا ترمینال بروید و با دستور زیر، نام کاربری خود در هر repository به گیت بشناسانید.
git config –global user.name “<your_name_here>”
از درست بودن نام کاربری خود مطمئن باشید. سپس آدرس ایمیل خود را با گیت به اشتراک بگذارید. توجه داشته باشید که باید نام کاربری و ایمیل مربوط به حساب GitHub خود را وارد کنید.
git config –global user.email “<[email protected]>”
اکنون آماده استفاده از Git هستید!
اما کاربرد GitLab چیست؟
GitLab اپلیکیشنی است که کل چرخه عمر توسعه نرم افزار را در بر می گیرد. این پلتفرم منبع باز repository کد برای توسعه پروژه های بزرگ DevOps و DevSecOps استفاده می شود.
از امکاناتی که GitLab ارائه می دهد، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ذخیره آنلاین کد
- ردیابی مشکلات و باگ ها
- هاستینگ زنجیره ها و نسخه های مختلف در طی روند توسعه
- امکان بررسی کدهای قبلی و استفاده مجدد از آنها در صورت لزوم
- پشتیبانی از قابلیت یکپارچهسازی پیوسته (CI) برای توسعه و تست خودکار کد
یک جمع بندی کلی در مورد Git، GitHub و GitLab
اگر دوست دارید که از Git در برنامه نویسی داخلی استفاده کنید و از سرور خود برای توسعه برنامه استفاده کنید، نمونه Git محلی تنها چیزی است که نیاز دارید.
همچنین در صورت نیاز می توانید از Git بهعنوان یک سیستم کنترل نسخه متمرکز بر روی چند سیستم مربوط به خود یا ابر (cloud) استفاده کنید. با استفاده از این تکنیک به راحتی می توانید پروژه ای را برای تیم و شرکای خود در سراسر جهان اجرا کنید.
با این حال، اگر به سرویس Git هاستینگ نیاز دارید باید GitHub و GitLab را در نظر بگیرید.
این دو پلتفرم شباهت های زیادی دارند. هر دو با ردیابی مشکلات، طیف گسترده ای از امکانات مربوط به توسعه، ادغام و اشتراک کد را ارائه می دهند.
همچنین رابط های خط فرمان (CLI) از ویژگی پیشرفته این دو پلتفرم برای توسعه دهندگان می باشد. هر دو پلتفرم از منبع باز پشتیبانی می کنند.
اما مطمئناً این دو پلتفرم تفاوت هایی نیز دارند:
تفاوت اصلی این است که GitLab دارای ابزار ادغام مستمر و تحویل/توسعهی مستمر (CI/CD) و workflow های DevOps داخلی است. GitHub به شما امکان می دهد با ابزارهای CI/CD انتخابی خود کار کنید، اما خودتان باید آنها را ادغام کنید. معمولاً کاربران GitHub با یک برنامه CI مثل Jenkins، CircleCI یا TravisCI کار می کنند.
تفاوت مهم دیگر این است که GitHub، سرعت را در اولویت قرار می دهد، در حالی که GitLab بر روی پایایی (reliability) تمرکز می کند.
علاوه بر این، GitLab یک راه حل کامل توسعه نرم افزار را به شما ارائه می دهد. از طرف دیگر، GitHub خدمات کمتری را در برنامه خود ارائه می دهد، اما راه هایی را برای ادغام با بسیاری از برنامه ها و خدمات خارجی فراهم می کند.
اگر می خواهید صاحب یک سرور قدرتمند شوید تا کار کردن بر روی پروژه ها با ابزارهایی مثل گیت برایتان راحت تر باشد، می توانید از صفحه خرید سرور مجازی (Buy VPS) دیدن کنید.
سوالات متداول:
چرا گیت برای برنامه نویسان محبوب است؟
زیرا در عین رایگان بودن، امکاناتی مانند همکاری آسان با دیگر برنامه نویسان و به اشتراک گذاری آسان فایل ها را امکان پذیر می کند.