آیا برنامه نویسی و کدنویسی تفاوتی ندارند؟

شاید در نگاه اول، هر دو اصطلاح برنامه نویسی و کدنویسی شبیه هم به نظر برسند ولی اینگونه نیست. در صنعت توسعه نرم افزار، اصطلاحات زیادی وجود دارند که با معانی مختلفی به کار می روند. مثلاً، “کوکی” به معنی کلوچه نیست یا “کلاس ها” چیزی نیستند که باید در آنها شرکت کنید. برنامه نویسی و کدنویسی هم از این قائده مستثنی نیستند.

برنامه نویسی و کد نویسی دو اصطلاح متفاوت هستند که هر کدام نیازهای خاص خود را دارند. تبدیل شدن به یک کدنویس موفق، نیاز به یادگیری و تسلط به زبان برنامه نویسی موردنظر برای اجرای دستورالعمل های موردنیاز دارد. در حالی که یک برنامه نویس موفق نیاز به دانش و مهارت های خاص در حوزه های مختلف دارد.

وقتی به عنوان یک مبتدی وارد حوزه برنامه نویسی می شوید، شاید کمی سردرگم شوید و فکر کنید که با یادگیری نحوه کدنویسی با زبانی مثل پایتون، دیگر تبدیل به یک برنامه نویس شده اید، در حالی که چنین نیست. برنامه نویس شدن نیاز به یک سری دانش و مهارت خاص در زمینه پیاده سازی سیستم های نرم افزاری دارد که چیزی فراتر از تبدیل دستورالعمل زبان انسانی به اسکریپت قابل درک برای کامپیوتر است، دقیقاً همان کاری که کدنویسی انجام می دهد. در حالت کلی، کدنویسی زیرمجموعه ای از برنامه نویسی است. 

اگر می خواهید به یک توسعه دهنده حرفه ای تبدیل شوید، باید اطلاعات پایه خود را در این زمینه تقویت کنید که درک تفاوت برنامه نویسی و کدنویسی، قدم مهمی در این مسیر است. 

بعد از اینکه اطلاعات خود را به یک سطح ایده آل رساندید، نوبت آن است که به صورت هوشمندانه وارد عمل شوید و انتخاب هایی داشته باشید که از وبسایت ها، وب اپلیکیشن ها، نرم افزارها و سایر پروژه های شما به نحو احسن پشتیبانی کند. انتخاب هایی مثل یک سرور قدرتمند برای پیاده سازی و نگهداری داده های حساس که قلب پروژه های شما هستند و نیاز به یک پایه محکم دارند. اگر در این زمینه سردرگم هستید و دوست دارید در کنار هزینه کم، صاحب یک سرور ایده آل شوید، می توانید به صفحه خرید سرور مجازی ما مراجعه کنید و از بین پلن های فوق العاده ای که برای شما ارائه داده ایم، بهترین گزینه را برای کسب و کار خود انتخاب کنید.

حالا که از این بابت هم خیالتان راحت شد، وقت آن است که به طور مفصل به مفاهیم برنامه نویسی و کدنویسی و تفاوت های این دو بپردازیم تا متوجه شدید که چر اکثر کارفرمایان به دنبال استخدام برنامه نویس هستند نه کد نویس!

کدنویسی چیست؟

کدنویسی با هدف تبدیل زبان عادی انسانی به زبان صفر و یک کامپیوتری انجام می شود چون فقط در این صورت می توان دستورالعمل لازم را اجرا کرد و با کامپیوتر ارتباط برقرار کرد. در واقع، وقتی با گذراندن یک دوره آموزشی، سینتکس و دستورات زبانی مثل پایتون را یاد می گیرید، در واقع آماده کدنویسی با زبان پایتون هستید. آشنایی با نحوه تعریف متغیر، تابع، کلاس، ساختار داده هایی مثل لیست و آرایه و استفاده از آنها، این امکان را به شما می دهد که کدها و دستورالعمل هایی بنویسید که عملیات و نحوه رفتار کامپیوتر را مشخص کنند.

پس وظیفه اصلی یک کدنویس این است که دستورات و تسک های دریافتی را با زبان برنامه نویسی موردنظر پیاده سازی کند و سورس کدی را ایجاد کند که با کامپایل آن، دستورات موردنظر به یک زبان قابل فهم برای ماشین تبدیل شوند.

به طور خلاصه، کد نویسی فرآیند “صحبت کردن” به زبان کامپیوتر است.

وظایف یک کدنویس

• نوشتن سورس کد مربوط به دستورالعمل های مختلف 
• انتخاب بهترین زبان های برنامه نویسی برای پیاده سازی بخش های سایت یا اپلیکیشن موردنظر
• جستجو و تصحیح خطاهای کدنویسی
• ایجاد برنامه های کوچک و ساده
• کار با کتابخانه های مربوط به زبان برنامه نویسی
• …

برنامه نویسی چیست؟

برنامه نویسی جنبه ای فراتر از کدنویسی است و به طراحی و ساخت یک برنامه نرم افزاری برای حل یک مشکل خاص گفته می شود. این پروسه شامل چند مرحله ضروری برنامه ریزی، طراحی، توسعه، تست، استقرار و نگهداری می شود. بنابراین، برنامه نویسی علاوه بر اینکه با کدنویسی سروکار دارد، با تجزیه و تحلیل و پیاده سازی الگوریتم، درک ساختار داده، ارائه راه حل و نوشتن سورس کد هم سروکار دارد.

یک برنامه نویس به دانش، تجربه و مهارت های بیشتری نسبت به کدنویسی نیاز دارد و به همین خاطر، سالها طول می کشد که به یک برنامه نویس حرفه ای تبدیل شوید. مثلاً اپلیکیشن های بانکی که برای ارائه خدمات تراکنش های بانکی به مشتریان ایجاد می شوند، حاصل کار یک برنامه نویسی است که چرخه توسعه آن را با دانش و مهارت خود طی کرده اند و با طی مراحل طراحی، ساخت، تست، رفع خطاها و استقرار به نتیجه دلخواه خود رسیده اند. 

البته، شاید شما هم به این موضوع فکر می کنید که یک برنامه نویس چگونه می تواند به تنهایی از پس این پروسه سنگین بربیاید. شاید در اوایل کار خود به صورت خودآموز برای انجام پروژه های خود یا دیگران مجبور باشید این پروسه را به تنهایی پشت سر بگذارید ولی به مرور زمان که مهارت، تجربه و اعتماد به نفس لازم برای کار در شرکت های بزرگ را پیدا می کنید، کارها به صورت تیمی جلو می روند.

 یعنی کد نویس هایی هستند که اسکریپت های لازم برای ساخت برنامه را در اختیار شما می گذارند. 

مدیران پروژه ای هستند که برنامه ریزی پروژه، تعیین جدول زمانی تحویل، تخصیص نقش ها و تخمین بودجه را انجام می دهند. 

کارهای مربوط به طراحی رابط کاربری هم توسط برنامه نویسان فرانت اند انجام می شود.

 بله، کل تیم توسعه می توانند با همکاری همدیگر، اجزای مختلف برنامه را در کنار هم قرار دهند و نوشتن نرم افزار و اجرای تست ها را با هم جلو ببرند.

به طور خلاصه، برنامه نویسی علاوه بر کد نویسی نیاز به کسب مهارت در زمینه بیان مساله، طراحی الگوریتم، توسعه نرم افزار، تست نرم افزار، استقرار نرم افزار، تعمیر و نگهداری نرم افزار دارد.

وظایف یک برنامه نویس

• توسعه اپلیکیشن های موبایل یا تحت وب
• ایجاد نرم افزارهای سیستمی
• رفع خطاهای برنامه ها
• اعمال آپدیت های جدید
• نوشتن داکیومنتیشن برنامه
• …

تفاوت های اصلی برنامه نویسی و کدنویسی

تا الان متوجه شدیم که برنامه نویسی و کدنویسی یکی نیستند و کد نویسی شبیه یک درخت و برنامه نویسی هم شبیه جنگل است. با اینکه درخت عضو مهم جنگل است ولی همه آن نیست و چیزهای دیگری هم هستند که باعث تشکیل یک جنگل شده اند. بیایید تفاوت های برنامه نویسی و کدنویسی را از جنبه های مختلف بررسی کنیم تا دید عمیق تری نسبت به این موضوع پیدا کنیم:

هدف

کدنویسی با یادگیری گرامر و نحوه استفاده از زبان برنامه نویسی شروع می شود و برای تبدیل تسک ها به دستورات باینری قابل درک برای کامپیوتر استفاده می شود. هدف اصلی کدنویسی، ایجاد ارتباط بین انسان و کامپیوتر است.

برنامه نویسی یک روش توسعه نرم افزار تمام عیار است که شامل ایجاد طرح کلی و ساختار برنامه بر اساس استانداردهای خاص می شود. همه اینها قبل شروع کدنویسی انجام می شود و البته بعد از کد نویسی هم به کارهای دیگری مثل تست، تصحیح، استقرار و نگهداری نیاز است. 

پس درست همانطورکه هر کلمه، کاراکتر و جمله یک کتاب را می سازند، خطوط کد هم یک برنامه کامپیوتری را می سازند و همه ما میدانیم که انتشار یک کتاب، چیزی فراتر از نوشتن چند صفحه است و پروسه ایجاد طرح کلی، فصل بندی و ترتیب بندی، ادیت و انتشار هم جزئی از این پروسه هستند که برنامه نویسی و کدنویسی هم از این اصل پیروی می کنند.

دانش موردنیاز

برای اینکه یک کدنویس موفق باشید، کافیست از دانش لازم برای پیاده سازی دستورات لازم با یک زبان برنامه نویسی برخوردار باشید و نیاز به ابزار نرم افزاری خاصی ندارید. البته، این را هم بدانید که اگر درک خوبی از نحوه برنامه نویسی و کدنویسی داشته باشید، یادگیری سینتکس مربوط به زبان های برنامه نویسی دیگر هم برای شما بسیار راحت تر خواهد شد.

 در مقابل، یک برنامه نویس برای نوشتن منطق برنامه، تحلیل، طراحی و نوشتن سورس کدهای پیچیده به مهارت و تجربه تخصصی نیاز دارد.  تبدیل شدن به یک برنامه نویس موفق، نیاز به قدرت تخیل و مهارت های تحلیلی برای حل مسائل خاص و دانش لازم برای درک و ایجاد ساختارها و الگوریتم های پیچیده دارد.

 پس، با بررسی دانش لازم برای برنامه نویسی و کدنویسی متوجه می شویم که برنامه نویسان برای شروع برنامه نویسی نیاز به دانش عمیق تری در زمینه توسعه الگوریتم طراحی نرم افزار، اشکال زدایی سورس کد، مدیریت پروژه و استفاده از زبان های برنامه نویسی مختلف دارند و از آنها انتظار می رود که در هنگام توسعه سیستم های پیچیده بر اساس مهارت های تحلیلی، انتقادی و حل مسئله خود جلو بروند. 

ابزارهای موردنیاز

از آنجایی که کدنویسی یک عمل تبدیل و ترجمه ساده است، برای انجام آن به ابزارهای زیادی نیاز ندارید. کافیست با سینتکس زبان موردنظر آشنا باشید و بعد هم با استفاده از یک ادیتور متن ساده مثل Wordpad یا Notepad دستورات لازم را بنویسید. البته اگر به ابزارهای تکمیل خودکار، خطایابی و دیباگ سورس کد نیاز دارید، بهتر است از یک IDE پیشرفته تر مثل Visual Studio Code استفاده کنید.

از طرف دیگر، برنامه نویسان علاوه بر کدنویسی، به ابزارهای دیگری برای تجزیه و تحلیل سورس کدها، پیاده سازی پایگاه داده ها، تولید کد (code generation)، فریمورک های مربوط به زبان برنامه نویسی موردنظر و ابزارهای طراحی، تست و مدلسازی الگوریتم ها هم نیاز دارند. 

رویکرد

برنامه نویسی نیاز به رویکرد اصولی تر و کامل تری دارد و موقع شروع برنامه نویسی برای یک پروژه، شاید چند هفته تا چند ماه طول بکشد تا به هدف خود برسید. 

در حالی که کدنویسی، بدون درگیر شدن در تصویر کلی پروژه پیش می رود، همان تصویری که توسط تیم برنامه نویسی ترسیم شده است. همین ویژگی باعث می شود که کد نویسی هم در عرض چند ساعت یا چند روز طول بکشد که البته استفاده از روش آزمون و خطا می تواند طول این پروسه را افزایش دهد.

در حالت کلی، موقع بررسی تفاوت های برنامه نویسی و کدنویسی از جنبه رویکرد باید به این نکته اشاره کنیم که کدنویس ها، کار خود را بدون نیاز به آمادگی قبلی و درگیر شدن در وضعیت کلی پروژه ها انجام می دهند ولی برنامه نویسان باید تمام جنبه های برنامه را تجزیه و تحلیل کنند و مطمئن شوند که همه بخش های برنامه به خوبی اجرا می شوند.

خروجی

نتیجه کدنویسی، یک کد قابل اجرا است  که بعد از کامپایل و اجرا، خروجی موردنظر شما را با موفقیت ارائه می دهد. مثلاً تبدیل یک فایل pdf به فایل صوتی. در کل، کدنویس ها مسئول پیاده سازی کدهای قطعات کوچکتر یک ایده بزرگ برنامه نویسی هستند.

در حالی که، حاصل کار برنامه نویسی یک وبسایت یا اپلیکیشنی است که مردم در بازار از آن استفاده خواهند کرد. همچنین، مسئولیت پیگیری خطاها و نگهداری این محصول نرم افزاری هم برعهده خود برنامه نویسان است. 

از لحاظ پشتیبانی هم نیازی به نگرانی نیست چون جوامع پشتیبانی قدرتمندی مثل Stackoverflow و Github آمادگی این را دارند که جواب گوی سوالات برنامه نویسی و کدنویسی شما باشند و شما را در مسیرتان همراهی کنند.

جدول زیر یک خلاصه کامل و مختصر از تفاوت های برنامه نویسی و کدنویسی است که نقش مکمل توضیحات بالا را دارد:

کدنویسی یا برنامه نویسی؟ کدام را انتخاب کنیم؟

این سوال جواب ثابتی ندارد. برای اینکه بهترین تصمیم را بگیرید اول باید سطح دانش خود را در نظر بگیرید و به این فکر کنید که دقیقاً می خواهید چه کار کنید و به چه اهدافی دست پیدا کنید. 

اگر در اول راه هستید و به خاطر علاقه خود به این مسیر دوست دارید شروع به برنامه نویسی و کدنویسی کنید، بهترین کار این است که یک زبان کاربردی و ساده مثل پایتون را انتخاب کنید و با یادگیری سینتکس و دستورات مربوط به این زبان، شروع به پیاده سازی تسک های کوچک تا متوسط کنید تا درک بیشتری در زمینه برنامه نویسی داشته باشید. 

بعد اگر دوست داشتید کار خود را به عنوان یک عضو کوچک از یک تیم بزرگ شروع کنید و تجربه های لازم برای برداشتن قدم های محکم تر در این مسیر را بدارید، بهتر است سراغ کدنویسی بروید. برای تبدیل شدن به یک کدنویس موفق، کافیست به زبان موردنظر تسلط پیدا کنید و بعد شروع به انجام کارهای مشخص تکمیلی کنید که البته، قرار نیست نحوه پیاده سازی تمام دستورات زبان موردنظر را بلد باشید. برنامه نویسی و کدنویسی به کمک راهنمایی ها و تجربیاتی پیش می رود که در منابع آنلاین ارائه شده اند و باعث روشن شدن مسیر شما می شوند.

در ادامه، اگر علاقمند به ایجاد نرم افزارها و برنامه های کامپیوتری بودید، برنامه نویسی گزینه بهتری برای شماست. منتها باید مهارت های خود را در زمینه کشف نیازمندی ها، طراحی ساختار، کدنویسی، تست، بهینه سازی، تحویل محصول و نگهداری آن تقویت کنید تا شانس بیشتری برای پیشرفت سریع تر و استخدام در شرکت های بزرگتر داشته باشید.

سخن آخر

با مطالعه این مقاله متوجه شدید که برنامه نویسی و کدنویسی دو اصطلاح متفاوتی هستند که توسط برخی از مردم اشتباه گرفته می شوند. کدنویسی یک زیرمجموعه از برنامه نویسی است و برای ایجاد سورس کدهای مربوط به بخش های مختلف یک برنامه استفاده می شود ولی برنامه نویسی فقط محدود به ایجاد سورس کد نیست و برای فعالیت در این حوزه، نیاز به دانش، مهارت و تجربه بیشتری در زمینه طراحی و ایجاد ساختار و حل مسئله دارید.

از اینکه تا انتهای مقاله با ما همراه بودید، از شما متشکریم. امیدواریم که مطالعه این مقاله برای شما مفید واقع شده باشد. در صورت داشتن هرگونه سوال، درخواست و نیاز به راهنمایی، می توانید با ثبت نظر خود، با ما وارد ارتباط شوید تا هر چه زودتر به شما پاسخ دهیم.